Dişliler hakkında

Question

Duvar veya kol saatinin içini hiç açmadım ama dişlilerden oluşuyor bildiğim kadarıyla. Şimdi bir saat düşünelim tam 12.00 ı göstersin. Yani akrep de 12 nin tam üzerinde yelkovanda tam 12 sayısının üzerinde olur. Akrep tam bir tur attığında yani tekrar 12 nin üzerine geldiğinde yelkovan 12 tur atmış olur. 12 saat geçti 12 saat başı oldu şeklinde de düşünebiliriz. Soru şimdi matematik sorusu oldu gibi. Akrepi hareket ettiren çark 1 tur attığında, yelkovanı hareket ettiren çark 12 tur atıyor.

 

Birbirini bu oranda döndüren dişlilerden Akrep'in yarıçapı 12x, yelkovanın yarıçapı x olan dişliler ortaya çıkıyor. Buraya kadar yanlış düşünmediysem 1 e 12 oranlık  boyut olarak çok orantısız dişliler elde etmedik mi ? Yani saatin içerisinde Bir tane 1 cm çaplı dişli varken bununla birlikte koordine çalışan 12 cm çaplı bir dişlimi var gerçekten ? Hatta saniye çubuğunu döndüren dişlide bu dişlilerle kordineli çalışacaksa yelkovanı döndüren dişlinin yarıçapının 1/60 ı uzunluğunda yarıçaplı bir dişlimi kullanacaktık . Zaten  yelkovanın çapını 1 olarak kabul ettiğimizde 12 cm çaplı akrep dişlisi çıktı ortaya. Eminim bu şekilde değildir dişlilerin boyutuda Neyi yanlış düşündüm ki ?

Comments

1'e 12 oranlı dişlilerin orantısız olduğunu neden düşündünüz acaba? Yani tabii bunun bir sınırı olmalı. 1'e 1 milyon oranlı dişli olmamalı herhalde.

Ama araya başka bir dişli koyabilirsiniz:

Mesela burada, B'nin yarıçapı kaç olursa olsun, A'nın hızıyla C'nin hızının oranı, yarıçaplarının oranının tersidir. Burada B'ye avare dişli (idler gear) denir. Bu şekilde araya istediğiniz kadar dişli koyabilirsiniz, sonuç değişmez.

---

Hocam şimdi akrep 1 tur attığında yelkovan 12 , saniye ibresi 60*60*12 ' den 43.200  tur atıyor yanlışım yok değil mi ?

O zaman akrepi döndüren dişli 43.200x yarıçaplı,
Yelkovani döndüren dişli 3600x yarıçaplı,
Saniyeye döndüren dişli x yarıçaplı olmalı değil mi ?

Yani ben buradaki x yaricapina 1 milimetre desem bile akrep dişlisinin yaricapi 43.200 mm yani 43m20cm oluyor.

---

1 mm'lik dişli ile 43.200 mm'lik dişliyi birbirine direk bağlamazsınız siz de. Araya bu yukarıdaki gibi arka arkaya dişliler koyarsınız. Örneğin ilki 1:10 oranında olur, sonra 10 mm'nin yanına 100 mm koyarsınız, onun yanına 1000 mm koyarsınız, böyle böyle 43.200'e kadar gidersiniz. O aradaki dişlilerin hepsi birden avare dişli olur. İlk dişli ile son dişlinin dönme hızı oranları da 1:43.200 olur.

---

Pardon ben soruyu yanlış anladım galiba. Sizin sorunuz 1:43.200 oranına tek dişli çifti ile erişilip erişilemeyeceği değil galiba. 43 metreyi saatin neresine sığdırıyoruz diye soruyorsunuz?

---

Aynen hocam tam olarak dediğiniz gibi . Bu oranlarda çalışması gerekiyor akrep ve yelkovanin buna bağlı olarak dişlilerin  yaricaplarinida bu oranla yapınca kocaman saat olusuyor. Etrafımızda gördüğümüz  kol veya duvar saatlerinde bu oranı koruyarak çarkları nasıl sigdirdilar ?

---

Örneğin burada internetten bulduğum bir resim var. Burada güç aktarımı soldan sağa doğrudur. Soldaki DC elektrik motorundaki güç, aradaki dişliler yardımıyla sağdaki mile aktarılır. Aradaki her bir dişli çiftinde, küçük yarıçaplı dişlinin büyük yarıçaplı dişliyi sürdüğüne dikkat edin. Mesela her birinin dişli oranı 1:2 olsa, bu çiftlerden de 10 tane olsa, 1:2^10 yani 1:1024 dişli oranı elde edilir. Dikkat ederseniz 1 mm ve 1024 mm gibi yarıçaplara sahip dişliler yok burada. Bu şekilde 1:43.200 elde etmek zor değil. Umarım açıklayıcı olmuştur.

---

Çok teşekkürler hocam, anladım şimdi . Elinize sağlık.